Thủ tục công chứng di chúc như thế nào?

Người lập di chúc có thể lập di chúc tại tổ chức hành nghề công chứng hoặc yêu cầu công chứng viên đến chỗ ở của mình để lập di chúc. Khi đó, trình tự, thủ tục công chứng di chúc được diễn ra như thế nào?

Có bắt buộc phải công chức di chúc? Thủ tục công chứng di chúc tại phòng công chứng, cơ quan tư pháp nhà nước

1. Di chúc có bắt buộc phải công chứng không?

Tại Bộ luật dân sự 2015 không quy định tất cả di chúc đều phải công chứng.

Di chúc bắt buộc phải công chứng (hoặc chứng thực) nếu thuộc một trong những trường hợp sau đây:

+ Di chúc của người bị hạn chế về thể chất.

+ Di chúc của người không biết chữ.

Đối với những trường hợp này, di chúc phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

=> Như vậy, di chúc không bắt buộc phải được công chứng. Chỉ trong một số trường hợp đặc biệt đã được liệt kê thì di chúc phải được công chứng (chứng thực) để đảm bảo sự tự nguyện trong việc thể hiện ý chí của người lập di chúc.

- Di chúc không được công chứng phải đảm bảo quy định pháp luật về nội dung, hình thức và cả điều kiện về chủ thể để hợp pháp. Điều kiện để di chúc có hiệu lực pháp luật được đề cập cụ thể tại bài viết này, mời bạn đọc theo dõi để biết thêm thông tin chi tiết.

Di chúc có cần công chứng không? Tìm hiểu quy định về công chức di chúc theo Luật công chứng 2014

2. Thủ tục công chứng di chúc như thế nào?

Thủ tục công chứng di chúc được thực hiện theo trình tự được quy định tại Chương V Luật công chứng 2014 và những văn bản hướng dẫn khác có liên quan, cụ thể các bước tiến hành như sau:

2.1. Chuẩn bị hồ sơ.

Hồ sơ công chứng di chúc bao gồm:

- Phiếu yêu cầu công chứng (điền đầy đủ những thông tin về: họ tên, địa chỉ của người yêu cầu công chứng/người tiếp nhận hồ sơ; nội dung cần công chứng là gì; danh mục tài liệu, giấy tờ kèm theo; tên tổ chức hành nghề công chứng, thời điểm tiếp nhận...).

- Giấy tờ tùy thân của người yêu cầu công chứng: CMND/CCCD/Hộ chiếu (bản sao có chứng thực).

- Bản di chúc dự thảo (nếu có).

- Bản sao những giấy tờ có giá khác như: giấy chứng nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng, giấy tờ đăng ký quyền sở hữu tài sản (ô tô, xe máy...). (Chi tiết thông tin liên quan đến bản sao (bản sao chép, chụp lại) của các tài sản có giá đã được đề cập trên cổng bách khoa toàn thư wikipedia.org thông qua bài viết này. Bạn đọc có thể bấm để hiểu định nghĩa, quy định về việc sao chép, lưu trữ bản sao).

* Lưu ý:

- Người lập di chúc phải tự mình yêu cầu công chứng mà không được ủy quyền cho người khác thực hiện yêu cầu công chứng.

- Những giấy tờ nêu trên có thể sử dụng bản chụp, bản in hoặc bản đánh máy có nội dung đầy đủ, chính xác như bản chính mà không cần phải chứng thực.

2.2. Nộp hồ sơ.

Người yêu cầu công chứng nộp 01 bộ hồ sơ đã chuẩn bị tại Phòng công chứng/Văn phòng công chứng.

2.3. Tiếp nhận và giải quyết hồ sơ.

- Khi tiếp nhận hồ sơ, công chứng viên thực hiện những công việc sau:

(1) Kiểm tra những loại giấy tờ có trong hồ sơ:

+ Nếu hồ sơ đầy đủ, hợp lệ => Thụ lý và ghi vào sổ công chứng;

+ Nếu hồ sơ chưa đầy đủ, hợp lệ => Yêu cầu bổ sung, hoàn thiện hồ sơ.

(2)

- Giải thích cho người yêu cầu biết về quyền, lợi ích hợp pháp, nghĩa vụ khi công chứng; ý nghĩa, hậu quả pháp lý của công chứng di chúc.

- Công chứng viên đề nghị người yêu cầu công chứng làm rõ, tiến hành xác minh/yêu cầu giám định hoặc có thể từ chối công chứng (nếu không làm rõ được): khi có căn cứ cho rằng hồ sơ yêu cầu công chứng có vấn đề, việc lập di chúc có dấu hiệu bị đe dọa, cưỡng ép hoặc có sự nghi ngờ về năng lực hành vi dân sự của người lập di chúc hoặc đối tượng của di chúc chưa được mô tả cụ thể, rõ ràng, dễ gây nhầm lẫn.

(3) Kiểm tra bản dự thảo di chúc: công chứng viên kiểm tra bản dự thảo di chúc:

+ Nếu di chúc có nội dung trái với quy định của pháp luật, trái với đạo đức, xã hội => Công chứng viên phải chỉ rõ cho người yêu cầu sửa chữa.

+ Nếu người yêu cầu không sửa chữa => Công chứng viên từ chối công chứng.

2.4. Ký chứng nhận.

- Người yêu cầu công chứng tự đọc lại/công chứng viên đọc cho người yêu cầu công chứng nghe dự thảo di chúc.

- Nếu người yêu cầu đồng ý với những nội dung đã được nêu trong bản dự thảo di chúc => Ký vào từng trang của di chúc.

- Công chứng viên yêu cầu người yêu cầu xuất trình bản chính các loại giấy tờ theo quy định để đối chiếu => Ghi lời chứng, ký vào từng trang của di chúc.

2.5. Kết quả.

Thời hạn trả kết quả là: 02 ngày làm việc kể từ ngày nhận hồ sơ hợp lệ. Trường hợp di chúc có nội dung phức tạp thì thời hạn trả kết quả không quá 10 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định.

Trình tự hồ sơ, thủ tục công chứng di chúc viết tay, đánh máy mới nhất

3. Chi phí công chứng di chúc.

Khi công chứng di chúc, người yêu cầu công chứng phải nộp phí công chứng và thù lao công chứng:

- Phí công chứng di chúc được quy định tại Khoản 3 Điều 4 Thông tư 257/2016/TT-BTC là: 50 nghìn đồng/trường hợp.

- Thù lao công chứng: Theo sự thỏa thuận của người lập di chúc và tổ chức hành nghề công chứng; miễn là không vượt quá mức trần quy định của UBND tỉnh.

Trong trường hợp đã công chứng di chúc mà người lập di chúc lại muốn sửa đổi thì pháp luật cũng tôn trọng. Chi tiết về vấn đề này, bạn đọc xem thêm tại bài viết Di chúc đã công chứng có sửa đổi được không? để nắm thông tin.

4. Câu hỏi liên quan.

4.1. Thẩm quyền công chứng di chúc

Căn cứ Điều 637 Bộ luật dân sự 2015, những chủ thể sau không được công chứng, chứng thực di chúc:

- Công chứng viên/người có thẩm quyền chứng thực: khi họ là người thừa kế (theo di chúc/theo pháp luật).

- Công chứng viên/người có thẩm quyền chứng thực: khi có cha, mẹ, vợ/chồng, con cái là là người thừa kế (theo di chúc/theo pháp luật).

- Công chứng viên/người có thẩm quyền chứng thực: khi là người có quyền, nghĩa vụ về tài sản liên quan tới nội dung di chúc.

4.2. Có được lập di chúc, công chứng di chúc tại nhà không?

- Theo quy định của pháp luật, cụ thể tại Điều 639 Bộ luật dân sự 2015 thì người lập di chúc có thể lập di chúc tại nhà (chỗ ở của mình) và khi đó họ có thể yêu cầu công chứng viên đến chỗ ở của họ để lập di chúc.

- Và theo Điều 44 Luật Công chứng 2014 thì những trường hợp được yêu cầu công chứng ngoài trụ sở tổ chức hành nghề công chứng là:

Người yêu cầu công chứng là người già yếu, không thể đi lại được, người đang bị tạm giữ, tạm giam, đang thi hành án phạt tù hoặc có lý do chính đáng khác không thể đến trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng.

- Trình tự, thủ tục lập di chúc tại nhà được thực hiện tương tự như thủ tục lập di chúc tại tổ chức hành nghề công chứng theo quy định.

Thông qua những chia sẻ trong bài viết này của Blog Codon.vn, có thể thấy pháp luật đã quy định rất rõ về thủ tục công chứng di chúc. Tuy nhiên trên thực tế có rất nhiều trường hợp phức tạp nên thời gian giải quyết kéo dài hơn so với luật quy định. Người yêu cầu di chúc cần lưu ý chuẩn bị đầy đủ hồ sơ khi làm thủ tục công chứng di chúc để việc thực hiện công chứng được diễn ra nhanh chóng.